Za nami pierwszy miesiąc nowego roku szkolnego i formacyjnego. Lada dzień na uczelnię wrócą też studenci. Zawsze tak mam, iż na początku każdego nowego roku nauki robię szybki przegląd kalendarza: sprawdzam, ile wypadnie długich weekendów, ile będzie dni ferii świątecznych itd. I jakoś tym ciągiem myślowym dotarłem do roku liturgicznego i Servitusa. Dla Zastępowych będzie to głównie powtórka ze szkolenia, ale mam nadzieję, że każdy z Czytelników znajdzie tu coś ciekawego.

Zacznijmy od początku, czyli od historii. Pierwsi chrześcijanie co tydzień świętowali Dzień Pański – niedzielę – dzień, w którym Jezus Chrystus zmartwychwstał i zesłał na Apostołów Ducha Świętego. Jednak po pewnym czasie (a mianowicie w II w.) ustalono, że jedna niedziela w roku, w rocznicę Zmartwychwstania,  powinna być szczególnie uroczysta. Tym samym ustanowiono Wielkanoc. Następnie w IV w. ustanowiono pamiątkę Bożego Narodzenia. Dalej powstał okres postu, którego długość w ciągu wieków zmieniała się (od tygodnia do nawet siedemdziesięciu dni). Później dodano wspomnienia NMP, a także świętych. I tak, w ogólnym zarysie, powstał rok liturgiczny.

Rok liturgiczny rozpoczyna się I niedzielą adwentu a kończy się w ostatnią sobotę zwykłą, czyli w sobotę po uroczystości Chrystusa Króla Wszechświata. Dzieli się na:

Adwent

Od I nieszporów I niedzieli adwentu do I nieszporów Narodzenia Pańskiego. Jest radosnym oczekiwaniem na przyjście Chrystusa: do 16 grudnia wspominając Jego pierwsze przyjście oczekujemy powtórnego przyjścia na końcu czasów, natomiast od 17 do 24 grudnia przygotowujemy się bezpośrednio do uroczystości Narodzenia Pańskiego. Trzecia niedziela adwentu nazywa się Gaudete (radujcie się) i oznacza radość z przyjścia Chrystusa oraz daru odkupienia. Charakterystyczne dla tego okresu są: brak hymnu Gloria w niedziele oraz msze roratnie.

Okres Narodzenia Pańskiego

Od I nieszporów Narodzenia Pańskiego do Niedzieli Chrztu Pańskiego. To czas radości z Narodzenia Pana. W tym okresie jest możliwość użycia kolęd, w Polsce przedłużone do święta Ofiarowania Pańskiego (2 II).

Podział roku liturgicznego

fot. flickr.com/hadzinski

 

Okres Wielkiego Postu

Od Środy Popielcowej do Mszy Wieczerzy Pańskiej. Okres pokuty i przygotowania do Świąt Paschalnych. Czwarta niedziela Wielkiego Postu nazywa się Laetare (weselić się) i oznacza radość w czasie pokuty oraz chwilę wytchnienia podczas utrapienia. Szósta, rozpoczynająca Wielki Tydzień, to Niedziela Palmowa lub Niedziela Męki Pańskiej. Charakterystyczne dla tego okresu są: brak hymnu Gloria w niedziele, zastąpienie aklamacji Alleluja aklamacją Chwała Tobie…, możliwość zastąpienia Credo Składem Apostolskim, a także odprawiane nabożeństwa pokutne i do Męki Pańskiej – głównie Gorzkie Żale i Droga Krzyżowa.

Triduum Paschalne

Od Mszy Wieczerzy Pańskiej do nieszporów Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego. Szczyt roku liturgicznego – znaczy dla roku liturgicznego tyle samo, co dla tygodnia niedziela. Składa się z Mszy Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek, Liturgii Męki Pańskiej w Wielki Piątek oraz Wigilii Paschalnej w noc Zmartwychwstania. Czas od Mszy Wieczerzy Pańskiej do Mszy Wigilii Paschalnej jest jedynym, w którym Kościół nie sprawuje Mszy Świętej.

Okres Wielkanocny

Od nieszporów Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego do uroczystości Zesłania Ducha Świętego. Jest okresem radości ze Zmartwychwstania Pana. W tym czasie Kościół zachęca do korzystania z aspersji jako aktu pokuty.

Okres zwykły

Podzielony na dwie części: od poniedziałku po Niedzieli Chrztu Pańskiego do wtorku przed Środą Popielcową oraz od poniedziałku po uroczystości zesłania Ducha Świętego do I nieszporów I niedzieli adwentu. Są to trzydzieści trzy lub trzydzieści cztery tygodnie nieposiadające własnego, szczególnego charakteru.

Po najechaniu na wybrany kolor wyświetlona zostanie nazwa okresu liturgicznego.